"Hooggevoeligheid, voor sommigen lastig, maar het kan ook juist een enorme kracht zijn"
Hoogsensitief (hsp)?
Wat een enorme kracht!
Hooggevoeligheid en 'hoogsensitief persoon', ofwel 'HSP'. Ik weet nog goed dat ik voor het eerst een artikel las waarin deze termen werden beschreven en het voelde als een enorme herkenning. Een enorme opluchting ook, want voor het eerst in mijn leven had ik het gevoel dat ik niet alleen was, dat ik niet de enige was die zich soms (of vaker dan soms) 'anders' voelde. Omdat ik zoveel herkende wil ik er meer over weten en zo startte mijn zoektocht op het gebied van hooggevoeligheid. Ik las erover, leerde wat hoogsensitief zijn inhield en zo leerde ik mijzelf ook beter kennen. En het leerde me mijn hooggevoeligheid steeds meer te zien als een enorme kracht.
De term ‘highly sensitive person’, ofwel HSP werd in 1996 geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe Elaine Aaron. In Nederland werd deze term vertaald naar hoogsensitief persoon, met eveneens de afkorting HSP. Volgens Elaine Aaron is hooggevoeligheid sterk aangeboren en genetisch bepaald. Daar geloof ik zeker in, maar ik denk dat het hoogsensitief zijn soms, of zelfs vaker dan soms, ook breder gezien kan worden. Want naast aanleg/genetica denk ik dat de situatie waarin je opgroeit ook invloed kan hebben op het (door)ontwikkelen van hooggevoeligheid. Als je opgroeit in een stressvolle situatie, wat die situatie ook is, dan is het vaak nodig om je voelsprieten extra te ontwikkelen. Immers, door een ander goed aan te voelen, kun je sneller inschatten wat er speelt en dat kan qua ‘overleving’ als kind dus heel waardevol zijn in stressvolle situaties. Het is dan een extra sensor, als overlevingsstrategie. De ontwikkeling van sensitiviteit kan dus zo extra ‘gestimuleerd’ worden.
En dan is er nog de andere kant op gedacht: kan het niet ook zijn dat iemand van oorsprong eigenlijk hoogsensitief was, maar dat deze door ervaringen in zijn of haar leven juist (heel) ver van zijn of haar gevoel is komen af te staan? Ik geloof namelijk
dat elk kind als baby en in de jonge kinderjaren meer openstaat. Dat is immers nodig, omdat ze voor hun overleven afhankelijk zijn van de ouders, zeker in de eerste jaren. En dat ze naarmate ze groter groeien wat meer afsluiten, doordat ze zich steeds meer conformeren aan de maatschappelijke ‘normen en waarden’. Om erbij te horen, uit angst voor afwijzing, omdat ze loyaal zijn aan anderen of om wat voor reden ook.
Maar goed, los van waar het door komt of niet, hoogsensitieve personen hebben de overeenkomende kenmerken dat ze meer dan gemiddeld prikkels binnenkrijgen. Hsp’ers voelen meer of intenser, ruiken sterker, horen beter, zijn sneller overprikkeld en ga zo maar door. Voor ieder persoon kan dat anders zijn, zo kan de een bijvoorbeeld meer last hebben van harde geluiden, terwijl de ander bijvoorbeeld heel moe wordt door in een omgeving met veel mensen te zijn, bijvoorbeeld door boodschappen te doen in de supermarkt.
Soms kan het dus lastig zijn, want niet iedereen raakt overprikkeld door bijvoorbeeld geluid, licht of energieën van anderen. En de overprikkeling uit zich ook bij iedereen op een eigen manier, waarbij de een bijvoorbeeld meer naar binnengaat, kan de ander naar buiten uiten en boos worden. Door dit alles stuiten hooggevoelige mensen weleens op onbegrip, bij zichzelf én bij anderen. Toch komt hoogsensitiviteit vrij veel voor: uit onderzoek is gebleken dat maar liefst 15 tot 20% van de bevolking hoogsensitief is. Dat is 1 op de 5 mensen, best wat dus. Al zijn er schijnbaar wel veel HSP’ers die zich er niet van bewust zijn. En dan zou het percentage dus eigenlijk hoger uitvallen. In die laatste categorie van niet bewust zijn heb ik dus ook lange tijd gezeten, want ik had simpelweg geen idee dat er meer mensen waren die ook hinder hadden van omgevingsprikkels.
Toch komt hooggevoeligheid vrij veel voor: 1 op de 5 mensen is hoogsensitief, maar er zijn veel HSP'ers die het niet weten.
Kenmerken van hoogsensitief zijn
Ieder mens is en blijft natuurlijk uniek, met zijn of haar eigen verhaal en eigenschappen. Ik ben niet zo van de ‘labels’ plakken, maar het is soms juist fijn om even de kenmerken op een rij te zien die passen bij een ‘label’, in dit geval dus hoogsensitief of hooggevoelig zijn (hsp). Het geeft namelijk ook inzicht en je kunt aan de hand van die kenmerken kijken of je jezelf erin herkent. En die herkenning kan je verder helpen op verschillende manieren, al is het alleen maar om te ontdekken dat je niet alleen bent, maar dat er écht meer mensen zijn die hetzelfde of vergelijkbare ervaringen hebben. Om die reden hier een overzicht van kenmerken van hoogsensitiviteit zoals beschreven door Elain Aaron.
Hoogsensitieve mensen:
- Zijn zich bewust van subtiele signalen in de omgeving en voelen de sfeer in een groep aan.
- Worden beïnvloed door de stemmingen van anderen en voelen emoties en stemmingen van anderen aan.
- Handelen gewetensvol.
- Zijn nogal gevoelig voor pijn.
- Hebben op drukke dagen meer behoefte om zich terug te trekken
- Zijn bijzonder gevoelig voor de effecten van cafeïne.
- Raken gemakkelijk overvoerd door zaken als fel licht, sterke geuren, grove weefsels of harde geluiden.
- Leggen snel verbanden en denken daardoor soms sneller vooruit.
- Kunnen diep geroerd raken door kunst of muziek.
- Voelen zich opgejaagd als ze in korte tijd veel moeten doen.
- Doen erg hun best om te voorkomen dat er fouten worden gemaakt of dat ze iets vergeten.
- Krijgen bij erge honger vaak last van hun concentratievermogen of humeur.
- Worden/werden als kind door hun ouders of leerkrachten vaak gevoelig of verlegen gevonden.
- Hebben gevoel voor delicate geuren, smaken, geluiden en kunstwerken, en genieten er van.
- Voelen zich ongemakkelijk als er veel om hen heen gebeurt.
- Nemen meer non-verbale signalen van anderen waar.
- Voelen zich vaak anders of niet begrepen.
- Voelen zich vaak opgejaagd als anderen ze meer dingen tegelijk willen laten doen.
Hooggevoeligheid inzetten als kracht
Nadat ik voor het eerst hoorde van de term hoogsensitief ging er echt een wereld voor mij open. Het was het begin van inzien dat ik heel sterk gevoelens van anderen kan voelen. Voor die tijd dacht ik altijd dat het ‘mijn’ gevoelens waren die ik voelde, ik trok onbewust alles naar binnen en voelde mij daar verantwoordelijk voor. Zat ik het ene moment heerlijk in mijn vel, maar wanneer een collega naast mijn bureau kwam staan voelde ik me ineens niet meer goed. Nu weet ik dus dat ik onbewust gevoelens van anderen overnam, of in elk geval meeging in de energie van anderen, alleen ik had er geen idee van. Dat zorgde er ook voor dat ik vaak aan het einde van een dag heel moe was, want niet alleen nam ik gevoelens van anderen over, ik was er ook heel goed in om mijn energie onbewust weg te geven.
Het heeft me best wat tijd gekost om hiermee te leren omgaan, om gevoelens van anderen niet meer zo binnen te laten komen, om in mijn eigen ruimte te blijven, om de ander in zijn/haar ruimte te laten en mijn energie meer bij mij te houden. Zo heb ik meerdere familieopstellingen gedaan, sessies gehad bij de kinesioloog en andere alternatieve geneeswijzen uitgeprobeerd. Alles met het doel om mijzelf te voelen, aanwezig te zijn in mijn eigen lichaam en meer bij mijzelf te blijven.
Dit alles heeft mij in de jaren geholpen om mijn gevoeligheid niet langer als last te ervaren, maar juist als een kracht. Want het is echt een grote kracht als je anderen en je omgeving goed kunt (aan)voelen, het geeft namelijk heel veel informatie. Je kunt (leren) voelen welke situaties wel of niet goed zijn voor jou, bij welk bedrijf je bijvoorbeeld wel of niet wilt werken, bij welke mensen je je wel of niet fijn voelt, welke mensen jou (onbewust) teveel energie kosten en ga zo maar door. Je kunt ook bewuster waarnemen wat er speelt achter het masker, want in onze maatschappij hebben veel mensen in allerlei situaties een masker op. Dan kan het bijvoorbeeld zijn dat ze iets zeggen, maar dat vanbinnen eigenlijk heel anders voelen. Als je dus goed (aan)voelt, kun je dus meer voelen of iets klopt of niet. Alles bij elkaar vertelt je gevoel je veel als je ernaar kunt luisteren. En daardoor kun je je nog beter afstemmen op wat voor jou wel of niet een goede keuze is. Heel waardevol allemaal dus.
Om het hoogsensitief zijn als kracht te ervaren is dus belangrijk dat je jezelf leert kennen. Het is belangrijk om in je eigen lijf aanwezig te zijn en bewust te blijven door de dag heen, zodat alles wat je voelt je niet uit balans haalt en zodat je bewust keuzes kunt maken door de dag heen. En als je wel even uit balans bent, wat iedereen weleens heeft, dat je dan ook weet wat je nodig hebt om weer in balans te komen.
Aandacht voor jezelf en goed voor jezelf zorgen dus, want als HSP’er raak je eerder overprikkeld als je niet uitgerust bent, als je teveel over je grenzen gaat en als je bijvoorbeeld geen goede voeding tot je neemt. Zelfzorg is dus belangrijk en nodig om fijn in je vel te zitten.
Dat klinkt zwaarder dan dat het is. Ik ervaar het namelijk als heel waardevol om goed voor mijzelf te zorgen, want het zorgt ook dat ik me fijn en energiek blijf voelen. Ik weet bijvoorbeeld dat wanneer ik een gezellige avond heb gehad waarbij het wat later is geworden dan normaal ik me de dag daarna emotioneler kan voelen, uit balans dus. Dat is niet erg, sterker nog, ik vind het ook wel mooi, want mijn lichaam laat zo duidelijk zien wat ik nodig heb op dat moment. En dan luister ik naar mijn lichaam, ik laat het er gewoon zijn en ik zorg dat ik die dag meer rust neem, om mijn energielevel weer aan te vullen.
Zelfzorg klinkt zwaarder dan dat het is, ik ervaar het juist als heel waardevol om goed voor mijzelf te zorgen, want het zorgt dat ik me fijn en energiek blijf voelen.
Zelfzorg betekent dus niets meer dan dat je tijd inplant om even op te laden en echt weer bij jezelf te komen. En ik denk dat dat voor ieder mens essentieel is om goed te blijven functioneren, want er gebeurt al genoeg in de wereld nietwaar? Opladen kan op verschillende manieren, door een half uurtje te wandelen in de natuur bijvoorbeeld, even yoga doen of mediteren, maar het kan ook schilderen zijn, een
boek lezen, sporten of koken. Net wat jij fijn vindt, waar jij energie van krijgt en wat jou helpt om weer (meer) verbinding te maken met jezelf. Een half uur op de tablet of je telefoon is dan bijvoorbeeld een minder geschikt idee, omdat deze apparaten er veelal voor zorgen dat de verbinding met je met lichaam minder wordt, je bent dan meer vanuit je hoofd bezig en verliest contact met jezelf, met je lijf en je omgeving. Daarbij geven telefoons, computers en tablets straling af die je energielevel juist verlagen en dat is nu juist niet de bedoeling op zo’n moment.
Wat ik hiervoor ook al kort aanstipte is goede voeding ook belangrijk als je hoogsensitief bent. Ook dit geldt natuurlijk voor elk mens, maar als je gevoeliger bent kan het veel verschil maken in hoe je je voelt. Ik probeer altijd heel goed te voelen waar ik zin in heb en daar luister ik naar, want ik weet uit ervaring dat mijn lichaam precies aangeeft wat ik nodig heb. De ene dag eet ik een boterham met kaas en tomaat, de volgende dag heb ik meer zin in fruit als ontbijt, of een cracker met salade. En ik kan een periode elke ochtend yoghurt eten en de periode erop snap ik niet dat ik dat toen elke dag at. Iedereen heeft een ander lichaam met andere voorkeuren en het is goed om op te letten wat voeding met jouw lichaam en je humeur doet. Als je bijvoorbeeld een dip krijgt na anderhalf uur ongeveer, dan kun je ontdekken dat wat je anderhalf uur daarvoor gegeten hebt misschien niet geschikt is voor jouw lichaam, of niet op dat tijdstip van de dag.
Natuurlijk eten wij ook wel friet en pizza en gaan we ook af en toe lekker uit eten, maar tussendoor probeer ik gezond te eten, ik maak veel dingen zelf (en ik sta geen uren in de keuken). En hoewel ik weet dat koffie en alcolhol belastend (kunnen) zijn drink ik in het weekend ook wel een wijntje, maar gewoon in mindere mate en alleen als het goed voelt, als ik me goed voel en de situatie fijn voelt.
Kortom, wat mij helpt in alle situaties is voelen. Voelen hoe mijn lichaam voelt, wat iets met mij doet, hoe dit voelt in mijn lichaam, voelen wat ik nodig heb, voelen waar ik wel of niet wil zijn én voelen wat voor voeding en drankjes ik wel of niet tot mij neem. Dat heeft als extra voordeel dat ik meer bij mijzelf blijf en dan kunnen dingen ook weer minder hard binnenkomen. Luisteren dus, naar mijzelf, mijn hart, mijn lichaam, dan sta ik het meest in mijn kracht. ❤❤❤
Geschreven door Martine Fleming, Inshine
Wil jij ook helemaal in je kracht staan als hsp'er en zoek je daar hulp bij?
Ik help je graag via coaching of een familieopstelling. Neem contact met mij op via onderstaande button